O ile dość często pisze się o kwestiach związanych z kontraktowaniem z konsumentami, o tyle zasady zawierania umów przez dwóch przedsiębiorców zostają często pominięte.

W Prawie telekomunikacyjnym został wprowadzony szereg uregulowań dotyczących minimalnych wymogów w zakresie zawierania takich umów.

Dostęp telekomunikacyjny

Chodzi w tym wypadku o umowy dotyczące tzw. dostępu telekomunikacyjnego. Dostęp telekomunikacyjny jest to pojęcie zdefiniowane w Prawie Telekomunikacyjnym. Zgodnie z ustawą polega on na umożliwieniu przez jednego przedsiębiorcę drugiemu przedsiębiorcy korzystania z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez tego przedsiębiorcę, w celu umożliwienia mu świadczenia usług telekomunikacyjnych. Aby uprościć klasyfikowanie danej usługi profesjonalnej jako dostępu telekomunikacyjnego, ustawodawca wskazał przykładowe katalog takich usług. Są to:

• dostęp do elementów sieci i udogodnień towarzyszących, także poprzez podłączenie urządzeń za pomocą środków stacjonarnych lub niestacjonarnych, w tym na dostępie do lokalnej pętli abonenckiej oraz urządzeń i usług niezbędnych do świadczenia usług w lokalnej pętli abonenckiej;
• dostęp do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej;
• dostęp do odpowiednich systemów oprogramowania, w tym do systemów wsparcia operacyjnego;
• dostęp do translacji numerów lub systemów zapewniających analogiczne funkcje;
• dostęp do sieci telekomunikacyjnych, w tym na potrzeby roamingu;
• dostęp do systemów dostępu warunkowego;
• dostęp do usług sieci wirtualnych;
• dostęp do systemów informacyjnych lub baz danych na potrzeby przygotowywania i składania zamówień, świadczenia usług, konserwacji, usuwania awarii, reklamacji oraz fakturowania.

Już po krótkiej analizie powyższego katalog widać, że większość usług technologicznych przeznaczonych dla operatorów telekomunikacyjnych może zostać zakwalifikowana jako świadczenie dostępu telekomunikacyjnego. Chciałam przy tym zwrócić uwagę, że pojęcia tego nie można w szczególności ograniczać do samych usług związanych z udostępnieniem infrastruktury technicznej czy połączenia sieci. Przez dostęp telekomunikacyjny rozumiane są bowiem również umowy dotyczące świadczenia usług dostępu do systemów informatycznych lub oprogramowania – również jeśli realizowane są one w chmurze (w modelu SaaS).

W przypadku każdej umowy o dostępie telekomunikacyjnym ustawodawca przewidział jeden podstawowy wymóg – musi być ona zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

Oznacza to, że przedsiębiorcy telekomunikacyjni nie mogą uzgodnić warunków świadczenia usług kwalifikowanych jako dostęp telekomunikacyjny w innej formie – np. przez przeprowadzenie negocjacji mailowych i rozpoczęcie świadczenia usługi. Wszystkie warunki umowy muszą bowiem zostać potwierdzone w formie pisemnej pod rygorem nieważności (czyli braku możliwości powoływania się na ustalenia ustne lub mailowe w ewentualnym sporze sądowym).

Połączenie sieci

Szczególnym rodzajem umów dotyczących dostępu telekomunikacyjnego są umowy dotyczące połączenia sieci. Połączenie sieci również jest pojęcie ustawowym – chodzi w tym wypadku o fizyczne i logiczne połączenie sieci dwóch operatorów telekomunikacyjnych, w celu umożliwienia użytkownikom sieci jednego przedsiębiorcy kontaktu z użytkownikami sieci drugiego przedsiębiorcy lub korzystanie z usług tego drugiego przedsiębiorcy. Istotne jest zatem, że w ramach ustawowej definicji połączenia sieci klasyfikuje się też ich połączenie w celu udostępnienia użytkownikom jednego operatora korzystanie usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego (co stanowi też zwykle usługę realizowaną na rzecz operatora – przez zwiększenie konkurencyjności jego oferty przez poszerzenie jej o usługi innego przedsiębiorcy).

Co istotne w przypadku umów dotyczących połączenia sieci ustawodawca wprowadził dość rygorystyczne wymogi minimalne. Umowa taka musi bowiem zawierać szereg zapisów. Są to:

• zapisy dotyczące głównych świadczeń stron przez wskazanie rodzajów wzajemnie świadczonych usług telekomunikacyjnych;
• zapisy dotyczące fizycznych cech połączenia:
  • umiejscowienie punktów połączenia sieci telekomunikacyjnych (chodzi o konkretny adres punktu styku),
  • warunki techniczne połączenia sieci telekomunikacyjnych (zgodne ze standardami krajowymi i rozporządzeniem ministra infrastruktury w sprawie szczegółowych wymagań dla zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego).
• zapisy dotyczące wzajemnych rozliczeń stron z tytułu:
  • zapewnienia dostępu telekomunikacyjnego oraz wzajemnego korzystania z sieci telekomunikacyjnych,
  • niewykonania lub nienależytego wykonania świadczonych wzajemnie usług telekomunikacyjnych (co oznacza, że konieczne jest wskazanie zasad dokonywania potrąceń wynagrodzenia i wypłaty ewentualnych odszkodowań).
• postanowienia mające gwarantować bezpieczeństwo połączenia:
  • sposoby spełnienia wymaga w zakresie interoperacyjności usług, integralności sieci,
  • sposoby spełnienia wymagań dotyczących kompatybilności elektromagnetycznej,
  • postępowanie w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz awarii.
• postanowienia dotyczące zasad obchodzenia się z danymi użytkowników sieci, w tym zasady przestrzegania tajemnicy telekomunikacyjnej i ochrony danych osobowych;
• wprowadzenie procedur rozstrzygania sporów;
• wprowadzenie zasad zmiany warunków świadczenia usług dotyczących:
  • zmian treści umowy,
  • badań interoperacyjności usług świadczonych w połączonych sieciach telekomunikacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem badań jakości usług telekomunikacyjnych,
  • przebudowy połączonych sieci telekomunikacyjnych,
  • zmian oferty usług telekomunikacyjnych,
  • zmian numeracji.
• określenie warunków rozwiązania umowy.

Jak widać, nawet jeśli połączenie sieci ma mieć dość niewielki zakres, umowa która go dotyczy musi zawierać wiele szczegółowych postanowień.

Oczywiście nie oznacza to, że wszystkie wskazane powyżej kwestie muszą być w niej uregulowane w sposób rozbudowany.

Ustawodawca narzuca przedsiębiorcom telekomunikacyjnym jedynie zakres umowy – nie mówi jednak jaka ma być treść wskazanych postanowień.

Dla przykładu można zatem wskazać, że:

• wzajemne rozliczenia stron w razie niewykonania umowy – dopuszczalne jest wskazanie jedynie np. ramowych przedziałów, w ramach których należne jest odszkodowanie lub wręcz wskazanie, że strony będą odpowiedzialne za szkody na zasadach wynikających z kodeksu cywilnego (co niestety nie jest w tym wypadku zwykle korzystne dla stron – jednak pozwala uprościć zapisy umowy w przypadku drobnych przypadków połączenia sieci, które nie wymagają rozbudowanych zapisów umownych);
• tajemnica telekomunikacyjna i dane osobowe – zapisy te mogą w zasadzie sprowadzać się do potwierdzenia obowiązku zachowania tajemnicy telekomunikacyjnej i przestrzegania obowiązków związanych z ochroną danych osobowych;
• procedury rozstrzygania sporów – możliwe jest uregulowanie tych kwestii jednozdaniowym postanowieniem dotyczącym prób ugodowego rozstrzygania sporów (wprowadzenie np. okresu mediacji przed poddaniem sporu pod rozstrzygnięcie sądu);
• zasady rozwiązania umowy – są to postanowienia które zwykle są obecne we wszystkich umowach – dotyczą bowiem zasad zakończenia ich bytu;
• zmiana umowy – ten rodzaj zapisów nie jest popularny w innych umowach funkcjonujących w obrocie, jednak również można go dość znacznie uprościć przez wprowadzenie jasnej i szybkiej procedury zmiany warunków umownych.

Podsumowanie

Reasumując, mimo że z początku katalog treści obowiązkowych w umowach o połączenie sieci wydaje się dość znaczny, nie musi on powodować znacznego zniekształcenia pierwotnej treści umowy. Wystarczy bowiem wiedza jak najłatwiej sformułować poszczególne zapisy aby spełniały one założenia ustawodawcy a jednocześnie nie niweczyły intencji stron. Zawsze jednak trzeba pamiętać, że zawierając umowę z innym przedsiębiorcą telekomunikacyjnym nie korzysta się z całkowitej swobody kontraktowania – konieczne jest bowiem zawarcie w umowie konkretnych zapisów aby wypełnić wymogi ustawy.

Katarzyna Orzeł