Układanie sieci światłowodowej często rozpoczyna się od prac związanych w wykopach. Mamy tutaj do czynienia z pracami tzw. poniżej poziomu gruntu. W większości przypadków sprawa bezpieczeństwa jest tutaj niestety lekceważona i pojawiają się wypadki, często nawet te śmiertelne. Wykopy nie są właściwie oznaczane, barak jest zabezpieczeń wokół wykopu, bywają sytuacje, gdzie wykop nie jest zabezpieczony przed osuwaniem gruntu. Także sami pracownicy często lekceważą podstawowe zasady bhp przy takich pracach. Przykłady takich wypadków mówią same za siebie, pracownicy pozostają w wykopie podczas pracy koparki (często pojawia się uderzenie przez element takiej koparki), pracownicy pracują w pojedynkę i w wyniku np.: osuwania się gruntu zostają przysypani, czasem zdarza się, że na pracownika w wykopie są nakładane elementy konstrukcji betonowej wykopu i w efekcie są przygnieceni lub zmiażdżeni. Zdarzają się sytuacje, gdy nastąpi uszkodzenie instalacji gazowej, co powoduje ryzyko wybuchu, uszkodzone zostają też elementy instalacji elektroenergetycznej – ryzyko porażenia prądem. W wyniku braku lub złego zabezpieczenia wykopu wokół niego wpadają do niego pracownicy, jak i osoby postronne. Pojawia się także ryzyko zakażeń biologicznych (np.: ścieki komunalne w wykopie, martwe zwierzęta itp.). Takich sytuacji można przytaczać niezliczoną ilość, a skutki często są tragiczne.

Zabierając się za prace ziemne należy rozpocząć od kwestii projektowej, projekt powinien określić położenie wszelkich instalacji i urządzeń podziemnych mogących występować w zakresie/obrębie przeprowadzanych prac. To kierownik budowy powinien na podstawie projektu i posiadanych planów określić bezpieczne odległości wykonywania prac w obrębie instalacji elektroenergetycznych, gazowych, telekomunikacyjnych, wodociągowych, kanalizacyjnych, czy ciepłowniczych. Kierownik budowy powinien też na podstawie projektu określić jak takie prace powinny być przeprowadzane.

Wszelkie określanie bezpiecznych odległości wykonywanych prac od istniejących instalacji kierownik musi ustalić w porozumieniu z każdym zarządcą danej scharakteryzowanej sieci.

Kierownik budowy musi wprowadzić właściwe ogrodzenia oraz oznakowanie miejsca wykonywania prac w zakresie robót ziemnych.

Należy postępować według określonych zasad aby prace były bezpieczne, a oto te podstawowe :

1. W czasie wykonywania robót ziemnych miejsca niebezpieczne zostają ogrodzone
2. Miejsca wykonywania robót ziemnych należy oznaczyć napisami ostrzegającymi o takich pracach, wykopach itp.
3. Uwaga wszelkie prace ziemne wykonywane w pobliżu instalacji i urządzeń podziemnych powinny być wykonywane ręcznie, w tym także prace poszukiwawczo-odkrywkowe.
4. W sytuacjach, gdy wykopy są usytuowane w miejscach, gdzie mogą przebywać osoby postronne należy zabezpieczyć miejsce balustradami o wysokości powyżej 1,1 metra i w odległości od krawędzi wykopu większej niż 1 metr. Na okres nocy na balustradzie należy umieścić światło ostrzegawcze koloru czerwonego. Często jest wskazane pozostawianie wykopu szczelnie przykrytego celem zabezpieczenia przed wpadnięciem, w takim przypadku zamiast balustrad można przykryty wykop oznaczyć taśmami ostrzegawczymi zachowując odpowiednio wysokość 1,1 metra i odległość 1 metr od krawędzi wykopu.
5. W sytuacjach, gdy wykop nie może zostać ogrodzony należy zapewnić stały dozór takiego miejsca.
6. Uwaga wykopy o głębokości powyżej 1metra przy gruntach zwartych powinny być odpowiednio umocnione i podparte, a w sytuacji, gdy badania gruntu oraz dokumentacja geologiczno-inżynierska pozwala na rezygnację z umacniania wykopu to głębokość nie może przekroczyć 2 metrów.
7. Zabezpieczanie osłonami ażurowymi ścian wykopów jest dopuszczalne tylko przy gruntach zwartych za wyjątkiem okresów wykonywania prac w okresie zimowym gdzie takie zabezpieczanie jest zabronione.
8. Występują także metody prac ziemnych, gdzie ściany wykopu są zabezpieczane poprzez odpowiednie nachylenie ścian wykopu. Takie formy powinny być określone w projekcie i inne ich stosowanie jest niedopuszczalne. Nachylenie skarp zawsze określa się każdorazowo indywidualnie dla rodzaju danego gruntu o raz poziomu wód gruntowych.
9. Jeżeli wykop zaczyna dochodzić do głębokości 1 metra to należy przygotować zejście do wykopu. Odległość między zejściami nie powinna przekraczać 20 metrów.
10. Wchodzenie i wychodzenie do wykopu po urządzeniach zabezpieczających jego ściany jest zabronione, nie mówiąc już o przenoszeniu osób np.: koparkami.
11. Należy pamiętać o wyznaczeniu zgodnie z zasadami miejsca składowania urobku i stosowaniu się do nich.
12. Podgrzewanie, rozmrażanie gruntu można wykonywać tylko w sposób określony w dokumentacji projektowej. Oczywiście taki teren należy odpowiednio odgrodzić i oznaczyć.
13. Prace wykonywane przy pomocy koparki należy prowadzić w sposób bezpieczny, czyli w odległości nie mniejszej niż 0,6 metra od klina naturalnego odłamu gruntu, pole pracy maszyny musi być oznaczone, a przebywanie w tym polu ludzi jest zabronione.
14. Przebywanie ludzi pomiędzy koparką, ścianą wykopu – nawet w czasie, gdy koparka nie pracuje jest zabronione.
15. Zasypywanie wykopu z zabezpieczeniami jego ścian powinno przebiegać tak, aby usuwać obudowy od dołu zasypując stopniowo wykop.
16. Uwaga ww prace mogą przeprowadzać jedynie pracownicy posiadający odpowiednie badania lekarskie, są pełnoletni, dodatkowo przeszkoleni w zakresie prac, mający uprawnienia np.: do obsługi sprzętu który tego wymaga. Musi być zachowany bezpośredni nadzór, odpowiednie środki zabezpieczające, imienny podział prac, kolejność wykonywania prac, prace muszą posiadać instrukcję bhp przy poszczególnych czynnościach oraz powinny być wykonywane przy udziale minimum dwóch osób.

Przypomnieć należy o tym, że młodociani oraz kobiety mają dodatkowe obostrzenia właściwymi przepisami które wprowadzają dodatkowe zakazy oraz ograniczenia.

Prace wykonywane w studzienkach.

Studzienki są elementami instalacji z zasady umieszczonymi poniżej poziomu gruntu. Głównymi zagrożeniami jakie występują podczas prac w nich wykonywanych to upadek z wysokości, zatrucie, możliwość wybuchu.

Prace w studzienkach, aby były bezpieczne powinny przebiegać przy zachowaniu zasad przytoczonych poniżej (jest to zakres minimum).

1. 1.      Podjęcie prac możliwe jest dopiero po imiennym pisemnym pozwoleniu od pracodawcy.
2. 2.      Konieczny jest stały nadzór.
3. 3.      Należy zapewnić odpowiednie środki do udzielenia pierwszej pomocy przedmedycznej w pobliżu miejsca pracy.
4. 4.      Osoba wydająca polecenie prac powinna wcześniej sprawdzić, czy wszelkie środki zabezpieczające, przygotowania organizacyjne i techniczne do realizacji prac są wdrożone w celu zapewnienia bezpiecznej pracy.
5. 5.      Przed rozpoczęciem prac studzienka musi być odpowiednio przewentylowana w celu usunięcia ewentualnych gazów trujących i/lub wybuchowych (nie stosować tlenu). Przed przystąpieniem do prac należy zbadać skład powietrza w celu określeniu jego składu.
6. 6.      W sytuacjach, gdy konieczne będzie oświetlenie należy stosować takie, które jest konstrukcji przeciwwybuchowej i zasilane jest napięciem akumulatorowym do max 24V lub napięciem z sieci elektrycznej do max 12V.
7. 7.      Należy zapewnić stałą łączność pracowników pracujących w studzience z osobami na zewnątrz.
8. 8.      Oczywiście zabezpieczyć studzienkę na zewnątrz przed upadkiem do niej, otwór oznaczyć czerwoną chorągiewką, a w nocy czerwonym światłem ostrzegawczym.
9. 9.      Pracownik pracujący w studzience powinien posiadać zabezpieczenie przed upadkiem z jednoczesnym zastosowaniem środka technicznego umożliwiającego wydobycie pracownika w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia. W sytuacji utraty kontaktu między pracownikami pracującymi w studzience, a pracownikami zabezpieczającymi należy niezwłocznie podjąć akcję ratowniczą.
10. 10.  Pamiętać należy, że prace w studzienkach należy prowadzić przy udziale minimum dwóch osób.

Prace na słupach – sieci na podbudowie słupowej.

Mamy tutaj do czynienia z pracami na wysokości oraz mogą się pojawić prace w otoczeniu sieci elektroenergetycznej. Ponownie są to prace tzw. szczególnie niebezpieczne, jak opisane powyżej.

Do podstawowych wymagań bezpiecznej pracy w takich warunkach należy ująć :

1. Prace należy wykonywać zgodnie z zaleceniami projektu.
2. Powinno się przed rozpoczęciem prac odpowiednio oznaczyć i wygrodzić rejon takich prac.
3. Prace rozpoczynamy dopiero po przekazaniu placu budowy, a w przypadku prowadzenia prac w obrębie sieci elektroenergetycznych w uzgodnieniu z ich operatorem i dopiero po dopuszczeniu do rozpoczęcia prac przez niego.
4. Pracownicy muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje (SEP), ważne badania lekarskie dla osób pracujących na wysokości, odpowiednie przeszkolenie bhp.
5. Zapewnienie pracownikom odpowiednich środków zabezpieczenia przed upadkiem i oczywiście ich stosowanie.
6. Prace należy wykonywać w minimum dwie osoby.
7. Powinno się zapewnić łączność (np.: telefoniczną) pomiędzy pracownikami.
8. W pobliżu miejsca pracy przygotować sprzęt ratunkowy, w tym drabiny i szelki asekuracyjne.
9. Przed rozpoczęciem prac należy sprawdzić stan techniczny konstrukcji na której mają być prowadzone zadania w tym zwrócić szczególną uwagę na nośność i wytrzymałość konstrukcji.
10. W czasie prac na wysokości przynajmniej jeden pracownik powinien pozostawać na ziemi ze sprzętem ratunkowym.
11. Uwaga w sytuacji, gdy nastąpi uszkodzenie lub zerwanie przewodów mogących być pod napięciem nie wolno dotykać przewodu, nie podchodzić i nie dotykać żadnych elementów w tym także drzew na których takie przewody leżą, należy zachować bezpieczną odległość od miejsca uszkodzenia – minimum 3 metry, nie wolno się zbliżać do miejsca zagrożenia porażeniem nawet jeśli wydaje się, że napięcie jest wyłączone, kierowcy wszelkich pojazdów, także operatorzy maszyn i urządzeń nie mogą opuszczać kabiny sterowniczej – jednoczesne dotknięcie pojazdu i ziemi grozi śmiercią, w ostateczności możliwe jest oddalenie się od pojazdu, który np.: płonie tylko i wyłącznie zeskakując z niego na złączone stopy i takie też przemieszczanie się.
12. Uwaga w sytuacji, gdy pojawi się zagrożenie, jak powyżej należy ostrzec zbliżające się osoby, wszystkim obecnym nakazać zachowanie bezpiecznej odległości od miejsca zdarzenia, jeśli to możliwe zabezpieczyć takie miejsce przed dostępem osób postronnych i powiadomić operatora sieci elektroenergetycznej o sytuacji.

Prace w obiektach należy prowadzić według zasad przedstawionych powyżej oraz zasad bhp dotyczących prac budowlanych.

Prace na drabinach wymagają dwóch osób, gdzie jedna zabezpiecza pracownika na drabinie. Oczywiście badania lekarskie do prac na wysokości są wymagane jeżeli stopy pracownika będą usytuowane na wysokości powyżej 1 metra.

Prace prowadzone przy światłowodach.

Podczas pracy z samymi kablami światłowodowymi należy zachować następujące zasady bezpiecznej pracy:

1. Stosować się do zasad opisanych powyżej w zależności od sytuacji.
2. Przed rozwinięciem kabla z bębna bęben należy umieścić na kozłach lub podnośnikach do tego przystosowanych, tak aby bęben swobodnie i stabilnie się obracał.
3. Z bębnów usunąć wszelkie gwoździe mogące prowadzić do skaleczenia.
4. Podczas ręcznego rozciągania kabla należy tak dobrać zespół pracowników aby na każdego z nich nie przypadało więcej niż 30 kg ciężaru ciągniętego kabla.
5. Bębny ręcznie przetaczane należy toczyć zgodnie z kierunkiem oznaczonym znakiem na bębnie.
6. Przenosząc i układając kabel należy rozmieścić pracowników tylko po jednej stronie kabla.
7. Pracownicy donoszący, rozwijający, układający i zaciągający kabel powinni używać rękawic ochronnych.
8. Prace z użyciem urządzenia sprężarkowego do pneumatycznego zaciągania kabli należy wykonywać zgodnie z zasadami bhp obowiązującymi dla danego urządzenia.
9. W czasie prac z przewodami pod ciśnieniem w ich pobliżu mogą przebywać tylko osoby do tego przeszkolone.
10. Podczas prac należy zachować szczególną ostrożność jeżeli pracujemy w otoczeniu lub sąsiedztwie linii elektroenergetycznych.
11. Promieniowanie lasera stosowane podczas prac w telekomunikacji samo w sobie nie jest promieniowaniem szkodliwym, jedynie i aż ma wpływ na oczy.
12. Urządzenia laserowe muszą być odpowiednio oznakowane, muszą posiadać instrukcję obsługi oraz instrukcję bezpiecznej pracy z tym urządzeniem.
13. Do prac z urządzeniem laserowym zaleca się odpowiednio dobrane osłony oczu (okulary) dla operatora oraz jego pomocników, gdyż niektóre lasery mają tak silny promień, że może dojść do trwałego uszkodzenia oka.
14. Osoby bez zabezpieczeń powinny znajdować się w bezpiecznej odległości od urządzenia laserowego zgodnie z jego specyfikacją.
15. Pamiętać należy, że okulary, gogle zabezpieczające – tłumiące promieniowanie laserowe muszą być odpowiednio oznaczone w sposób określający poziom ich ochrony.
16. Uwaga bezwzględnie nie wolno patrzyć okiem bez zabezpieczenia w kierunku złączek i końcówek światłowodów w szczególności dla promieniowania klasy 3A.
17. Uwaga nigdy nie zaglądać, nie rozłączać instalacji światłowodowej w czasie gdy jest aktywna, nie patrzeć bez zabezpieczeń w czynny światłowód i uważać na ryzyko skaleczenia się ostrymi końcami złamanego lub obciętego światłowodu.

Należy jeszcze rozważyć opcję poinformowania odbiorcy końcowego z ryzykiem jakie niesie za sobą końcówka światłowodu w jego domu lub biurze.

 Artur Dezor